W przemyśle na szeroką skalę wykorzystuje się urządzenia mechaniczne, które ze względu na charakter swojego działania potrzebują właściwego smarowania. Mechanizmy złożone są ze stykających powierzchni oraz elementów będących w ruchu. W czasie pracy wytwarzana jest energia, która pobudza cały układ do działania. Środki smarne pozwalają na zmniejszenie tarcia powierzchniowego, co przyczynia się do zwiększenia efektywności maszyny i zminimalizowania energii, którą należy dostarczyć. Nie jest to jedyne ich działanie – dzięki zmniejszeniu siły tarcia zużycie elementów jest niższe, a warstwa oleju pokrywająca urządzenie zapewnia dobrą ochronę przed czynnikami środowiskowymi, a więc korozją. Innymi słowy: środki smarne są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania układów pozostających w ruchu i mają ogromny wpływ na ich wydajność i trwałość. Jednak nie każdy olej będzie się do tego nadawał. Na rynku dostępne są setki produktów, które często różnią się jedynie niuansami. A w praktyce? Będą sprawowały się zupełnie odmiennie.

Lepkość oleju

W zastosowaniach przemysłowych wykorzystuje się silniki różnego typu. Coraz częściej odchodzi się od klasycznych spalinowych na rzecz układów hydraulicznych, pneumatycznych lub też elektrycznych. W dalszym ciągu są jednak wykorzystywane i można się z nimi spotkać w wielu zakładach w Polsce. Silniki spalinowe wykorzystywane w przemyśle działają na tej samej zasadzie co używane w motoryzacji, różnicą jest w rzeczywistości moc jaką dysponują. Najważniejszym parametrem oleju jest jego lepkość (zwana również wiskozą). To właśnie ta wielkość fizyczna odpowiedzialna jest za zdolność do zmniejszania siły tarcia. Współczesne oleje to tylko w około 80% środki smarne (olej bazowy), pozostałe 20% zajmują dodatki polepszające ich jakość i funkcjonalność. Mają one istotny wpływ na działanie środka smarnego, więc w czasie wyboru warto zwracać na nie uwagę. Warto wybierać oleje, które zawierają modyfikatory lepkości. Pozwalają one na utrzymywanie stałego lepkości w zmiennej temperaturze. Są one w stanie zapewnić ciągłą i przewidywalną pracę urządzenia. Układy przemysłowe bardzo często są mocno obciążone.

Warunki pracy

Na wybór oleju wpływ powinny mieć też spodziewane warunki pracy oraz stosowany sprzęt. Już na etapie konstrukcji urządzenia można określić jakich środków smarnych będzie potrzebował. Jeżeli są przeznaczone do ciągłej pracy w zmiennych warunkach to wymaga się stosowania olejów o właściwościach przeciwzużyciowych. Również obecność materiałów podatnych na erozję wyklucza stosowanie olejów z pewnymi dodatkami. Ważną kwestią jest też wybór środków ze względu na zastosowany olej bazowy. W praktyce stosuje się oleje mineralne, syntetyczne oraz mineralno-syntetyczne (półsyntetyczne). Te pierwsze otrzymywane są w wyniku przerobu ropy naftowej (destylacji), natomiast dwa ostatnie są efektem syntezy chemicznej. Najlepszym rozwiązaniem wydają się oleje syntetyczne, nad rozwojem których producenci spędzają najwięcej czasu. Ze względu na zawarte dodatki zapewnią najlepszą ochronę elementów silnika.